Avr’s maken een inhaalslag

Misschien nog wel meer aandacht is er voor de bokkesprongen van de inflatie. Die piekte in 2022 op 12 procent en is sindsdien flink gezakt, maar blijft nog altijd aan de hoge kant, aldus Westrek. De prognose van DNB is 2,8 procent voor dit jaar en 2,0 procent de komende twee jaar, maar dat lijkt Westrek te optimistisch. In navolging van een recente analyse van Rabobank lijkt een niveau rond 2,5 procent hem waarschijnlijker. Niet alleen de oplopende kosten van (huur)woningen, horeca en voedingsmiddelen liggen hieraan ten grondslag, ook de hogere lonen spelen mee. ‘Vooral bedrijven die sterk afhankelijk zijn van medewerkers met het minimumloon hebben de forse loonstijgingen moeten doorberekenen in de prijzen.’ Een dempend effect hadden afgelopen jaar de lagere olieprijzen, maar gezien de onrust in het Midden-Oosten is het de vraag of dat zo blijft. Ander inflatierisico vormen de importheffingen die aankomend president van de VS Donald Trump in de zin heeft. Als die navolging vinden, stijgen de prijzen weer.

Ook de verhouding tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt is belangrijk voor beslissingen over de salarisbudgetten. Hoe zit het daarmee? De sterke stijging van banen en vacatures in de afgelopen tien jaar lijkt de laatste maanden te stabiliseren. Net als de toename van het aantal werkenden en de gelijktijdige daling van werklozen. Westrek: ‘Daarmee is de spanning op de arbeidsmarkt minder extreem, maar toch nog steeds hoog. Er zijn nog altijd meer vacatures dan mensen die een baan zoeken. De krapte is nauwelijks afgenomen.’

Effect op de salarissen heeft daarnaast het door de overheid vastgestelde minimumloon. Dat is vanaf 2023 met maar liefst 41,3 procent gestegen, inclusief de voorgenomen plus van 6 procent per 1 januari 2025. Zeker voor bedrijven met veel minimumloners in dienst zijn de arbeidskosten dus fors gestegen. ‘Keerzijde is wel dat het minimumloon in Nederland nu ook een leefbaar loon is geworden. Mensen kunnen ervan rondkomen. Daarmee staat Nederland na Ierland op de hoogste plek in Europa’, aldus Westrek.

Ook wat andere organisaties met de salarissen doen, is een factor om mee te nemen bij de nieuwe salarisrondes. Om daarvan een beeld te krijgen, heeft BexerHamstra een onderzoek uitgevoerd onder klanten naar de plannen voor hun arbeidsvoorwaardenregelingen (avr’s). Emmy Kooloos deelt de bevindingen. De avr’s blijken gemiddeld genomen behoorlijk achter te lopen op de Nederlandse cao’s. Terwijl de indexatie van de schalen komend jaar gemiddeld 3 procent bedraagt, maken de nieuw afgesproken cao-lonen een sprong van 4,3 procent (bron: werkgeversvereniging AWVN). Nu is dat wel gerekend buiten de individuele looncomponent die bij avr’s doorgaans hoger ligt dan bij cao’s. Werkgevers die beide looncomponenten onderscheiden beloven voor 2025 een opgetelde salarisstijging van gemiddeld 5,5 procent, terwijl organisaties die een all-in systeem hanteren op een totaal van gemiddeld 4,0 procent komen. Het salarisbudget dat voor de individuele component nodig is, verschilt per type populatie, aldus Kooloos. ‘Als je veel jonge medewerkers hebt, zullen die nog sterk groeien in salaris. Dan heb je een groter budget nodig dan met vooral oudere medewerkers die binnen hun schaal al aan het maximum zitten.’

Opvallend is dat de geplande salarisstijgingen ongeveer gelijk zijn aan die in 2024, terwijl de inflatie intussen flink is gedaald. Kooloos: ‘Eerdere inflatie moet nog gecompenseerd worden, daardoor zie je een inhaalslag.’

Interessante conclusies komen daarnaast naar voren uit de database waarin BexerHamstra het beloningsbeleid van 227 organisaties heeft verzameld. Zo blijken de verschillen tussen avr’s en cao’s sterk samen te hangen met functiezwaarte. Op de lagere functieniveaus blijven avr’s bijna 10 procent achter bij de salarisverhogingen die cao’s in het vooruitzicht stellen. Dat verschil neemt echter af naarmate het functieniveau stijgt, en kantelt tussen level 12 en 13 (middelmanagement), oplopend tot een plus van 10 procent bij senior managementfuncties.

Ook inzichtelijk zijn de verschillen tussen publieke en private werkgevers. Het salarisperspectief voor lagere levels blijkt vergelijkbaar, maar vanaf het middelmanagement beloont de private sector royaler. ‘De publieke sector heeft hoger geïndexeerd en daardoor een flinke ontwikkeling doorgemaakt’, aldus Kooloos. ‘Bedenk daarbij dat de werkweken vaak korter zijn met meer vakantiedagen. Als je een urencorrectie toepast, beloont de publieke sector zelfs behoorlijk hoger.’ Per sector verschillen de voorgenomen salarisstijgingen ook. Zo maken werknemers van energie- en nutsbedrijven de grootste sprong, terwijl bij de zakelijke dienstverlening en de bouwsector de minste voortgang te halen valt.

Bij deze bevindingen gaat het ook weer om vaste salarissen, benadrukt Kooloos. Naarmate de functieniveaus stijgen, neemt de impact van variabele beloning toe, is de ervaring.

Dankzij de collectieve salarisstijgingen is de koopkracht sinds de diepe dip in 2022 behoorlijk bijgetrokken. Dat geldt vooral voor werkende Nederlanders die onder een cao vallen. Die werden vanaf 2023 voortvarend geïndexeerd. De reële loonstijging is daarmee bijna weer op het niveau van 2021. ‘Maar bij avr’s is nog een flink gat te dichten’, aldus Kooloos. ‘Tenzij je de individuele stijgingen meeneemt, maar dat zijn stappen binnen een schaal. Werkgevers moeten zich hiervan bewust zijn.’

Concluderend is het devies: kijk bij het bepalen van de salarisbudgetten voor volgend jaar naar de context – de nog steeds krappe arbeidsmarkt, gematigde groei en de vaak nog niet volledig gecompenseerde inflatie – en de impact daarvan op de eigen organisatie. Kooloos: ‘Het is de vraag hoe lang flink indexeren houdbaar blijft. Hogere loonkosten zijn niet onbegrensd door te berekenen in de prijzen, op den duur komen de winstmarges onder druk.’ Productiviteitsgroei zou soelaas kunnen bieden, maar uit onderzoeken blijkt die in Nederland al een tijd nihil en in de dienstsector zelfs negatief. ‘Prima als de hogere salarisbudgetten voor komend jaar bedoeld zijn als een inhaalslag’, vult Westrek aan. ‘Maar tenzij je die kunt doorberekenen aan klanten of je winstmarges er tegen kunnen, moeten de loonstijgingen de jaren daarna wel gaan afnemen. Het maakt dus heel sterk uit in welke situatie je je als bedrijf bevindt.’